Rouw (3)
We zijn een aantal maanden verder, Fred komt 2 x per week naar mijn praktijk, hij voelt zich redelijk goed, de somberheid is er nog steeds, maar is tenminste niet toegenomen. De albums nemen hem zeer in beslag, hij is duidelijk een perfectionist. Hij gaat regelmatig naar de schilderswinkel, hij wil nieuwe verf en kwasten in huis hebben om zijn komende kleinzoon te schilderen, de baby wordt over enkele weken geboren.
Fred: mijn dochter gaat in het ziekenhuis bevallen
Lange stilte, ik knik hem toe
Fred: ik zie er als een berg tegenop
Ik knik
Fred: je moet tegen mij zeggen dat ik moet stoppen met over Eva te praten
Ik: wil je niet meer over Eva praten
Fred: in elke geval minder, iedereen heeft er genoeg van, jij vast ook
Ik: ik luister naar je tot jij aangeeft dat dat niet meer hoeft
Fred: ik hoef niet meer, ik wil het zelf niet meer
Ik: je klinkt boos
Fred: ik moet een schop onder mijn kont, dat is ook beter voor mijn dochter
Ik: ja ik snap dat je dat denkt, dat zou best kunnen voor je dochter
Fred: ik ben met het laatste album bezig, ik wil het klaar hebben voordat de baby komt
Ik: je klinkt weer boos
Fred: en dan met een nieuw album beginnen voor mijn kleinzoon
Ik: dat klinkt niet boos, daar heb je kennelijk zin in
Fred: de baby vast houden, een nieuw mensje, hoe fijn kan dat zijn!
We kijken elkaar vrolijk aan.
Fred: ik heb de foto’s van jou en je kleinkinderen zien staan, op je boekenplank, hier naast mij, echt leuk!
We lachen even naar elkaar, dan.
Fred: een vriend van mij had het over een afscheidsritueel met z’n drieën, om wat makkelijker los te laten en een fase af te sluiten
Ik: van Eva?
Fred: ja, van Eva, daar voel ik wel wat voor, geloof jij dat dat kan helpen?
Ik: een ritueel om een nieuwe fase in te gaan?
Fred: ja, ik denk dat ik dat wil
Ik: wil je er nu op doorgaan?
Fred: eventjes goed?
Ik: aan wat voor een ritueel zou je kunnen denken?
Fred: ??? weet ik niet
Lange stilte
Fred: ik heb op internet gekeken, mensen doen de gekste dingen!
Ik: noem eens?
Fred: ik weet het niet meer, ik ben gestopt met googelen, daar vond ik niets voor mij bij
Ik: je klinkt gehaast, zoals je zei, je hebt een schop onder je kont nodig
Fred: jij bent veel te geduldig met mij
Ik: maar ik doe niet aan schoppen
Fred lacht: een duwtje dan, misschien hoeft een ritueel niet
Ik: oké, deal, een duwtje van mij, trouwens, de geduldigste ben jij toch?
Fred: het voelt niet meer als geduldig, ik blijf steken
………………………..
Fred: ik kan gewoon niet loslaten, daar ben ik slecht in
Ik: misschien ben je geleidelijk aan daar iets minder slecht in?
Fred: zou het?
Ik: gezien wat je daarnet inbrengt?
Fred: mmmmm
Ik: is het minder moeilijk voor je om Eva los te laten met een duwtje van mij?
Fred: ja, dat helpt voor mijn schuldgevoel, dan voel ik mij minder schuldig tegenover Eva, zij verdient het niet om door mij losgelaten te worden
Ik: en jij vindt haar loslaten ook moeilijk
Fred: ik wil het wel
Ik knik: Eva loslaten maakt je angstig en geeft je een schuldgevoel, beiden vullen je meer dan je wilt, dat wil je eigenlijk niet voelen, je probeert die gevoelens weg te maken en dat lukt je gedeeltelijk, je bent een doener, en voor jou is het doen het bezig zijn met de albums, maar het wegstoppen, het verdringen naar het onbewuste, lukt niet helemaal, dat uit zich in de somberheid
Fred zucht: dus daar komt mijn somberheid vandaan, Eva te moeten loslaten
Ik: nee, het denken eraan al, het denken aan Eva loslaten vind je zo pijnlijk en angstig, dat je die gedachte wegstopt.
Fred: nu wil ik even van die gedachte weg
Ik: oké, ik geef je nu een duwtje: wil je niet gewoon wat meer ruimte voor jezelf, echt voor jou met jezelf?
Fred knikt: geef je mij nu een duwtje naar ruimte voor mijzelf?
Ik: naar het verlangen naar ruimte voor jezelf, dat doe ik nu, in het besef dat jij weet dat je Eva niet zal vergeten
Fred knikt
Ik: wat voel je als ik je ruimte voor jouzelf aanbeveel?
Fred: ik neem wel ruimte, om de albums te maken toch? dat vind ik nog steeds leuk
Ik: dat is zo, maar het voelt niet als alleen……..je bent voortdurend samen met Eva in je gedachten…..en met je moeilijke gevoelens zoals angst en schuldgevoel, dan is ruimte voor jou met jou alleen ver te zoeken
Fred bedrukt: als je het zo bedoelt
Ik: dit duwtje vind je niet prettig, zie ik, je gezicht staat op somber, voel je je nu somber?
Lange stilte
Fred: is alleen praten met jou wel genoeg?
Ik: het lijkt niet genoeg als je haast hebt, daarom denk je aan een ritueel
Fred: nu met de baby heb ik haast
Ik: dat begrijp ik goed, je wilt hem in blijdschap ontvangen
Fred: ik sprak er met mijn kinderen over, over het idee van een ritueel, mijn zoon vindt het onzin maar doet wel mee
Ik: rituelen zijn geen onzin, ze kunnen troosten, maar misschien het goede moment kiezen voor een ritueel met elkaar, misschien kan je daar over denken
Fred: misschien juist nadat de baby geboren is….? dat zei mijn dochter
Ik knik
Fred: maar nu wil ze er niet over nadenken, ze wil zich op de baby richten, dat begrijp ik goed, ze was afhoudend, ze was ook minder geïnteresseerd in de albums, blijkbaar toe aan een nieuwe fase
Ik: pfff dat klonk een beetje ……cynisch?
Fred: dat kan wel kloppen, misschien hebben we allemaal behoefte…….hij stopt abrupt
Ik: wat wou je zeggen?
Fred: niks
Ik voorzichtig:………aan een nieuwe fase?
Fred: Eva, haar laatste album, deze week nog een paar foto’s
Ik: daar ga je iets moois van maken
Lange stilte
Fred zucht, tranen: zo moeilijk allemaal
Ik: je vindt het moeilijk om een nieuwe fase in te gaan, omdat je van jezelf eerst iets moet afsluiten, maar zo hoeft het niet te gaan, het is niet eerst een deur dicht en dan pas een andere open doen, beide processen lopen al lang naast elkaar
Fred: dat troost me, dank je
Ik: dus, neem je tijd, en onderschat het niet, je hebt vandaag de deur naar een nieuwe fase een stuk wijder opengezet.
We maken een afspraak
